Vào những năm trước 1975, miền Nam có hãng hàng không quốc gia mang tên Air Vietnam, được thành lập từ năm 1951 dưới thời Quốc gia Việt Nam của quốc trưởng Bảo Đại. Đây là hãng hàng không đầu tiên của người Việt Nam vận hành và quản lý. “Air Vietnam” tiếp tục còn được sử dụng trong suốt 20 năm chính quyền VNCH, mãi đến tận năm 1993 thì mới được đổi thành Vietnam Airline như hiện nay.
Nhiệm vụ chủ yếu của những người “Chiêu đãi viên Hàng không” là hướng dẫn và theo dõi công tác an toàn cho hành khách trong suốt chuyến bay. Ngoài ra họ còn phục vụ các dịch vụ khác như: ăn uống, báo chí và hỗ trợ các hành khách cần chăm sóc đặc biệt.
Trước năm 1975, những người làm công việc đó trên máy bay không gọi là “tiếp viên hàng không”, mà thường được biết đến với cái tên “Chiêu đãi viên hàng không”.
Thời bấy giờ, hãng Hàng không có hai bộ phận riêng biệt là: “Chiêu đãi viên hàng không” (Flight Attendant) và “Tiếp viên hàng không” (Airline Receptionist). Nếu được dịch sát nghĩa sẽ là “Người phục vụ trên máy bay” và “Nhân viên tiếp tân của hãng hàng không”.
Như vậy thì “Chiêu đãi viên” là người trực tiếp phục vụ hành khách trên máy bay trong suốt chuyến bay, đúng với nghĩa tiếng Anh là “Attendant”. Còn “Tiếp viên hàng không” là người đón tiếp khách tại sân bay, hoặc đứng ở quầy bán vé, hướng dẫn hành khách, là người đầu tiên mà hành khách gặp khi đến sân bay, theo đúng nghĩa là “tiếp tân” (Receptionist).
Tuy nhiên dù là “Chiêu đãi viên” hay là “Tiếp viên” thì hãng Hàng không cũng tuyển lựa những người trẻ đẹp, có ngoại hình và duyên dáng, đồng thời cũng phải là người có trình độ học thức, phải biết ít nhất hai ngoại ngữ (thường là Anh-Pháp), phải có thái độ tiếp đãi ân cần, lễ phép và nhã nhặn với mọi người,…
Sở dĩ tiêu chuẩn tuyển chọn người khắc khe như thế là vì những người làm ở bộ phận này được xem là “bộ mặt” của hãng Hàng không, là nơi cung cấp dịch vụ vốn chỉ dành cho giới trung lưu và thượng lưu ngày xưa.
“Chiêu đãi viên” là những người tiếp xúc với hành khách nhiều nhất, họ luôn phải kịp thời đáp ứng mọi yêu cầu của khách, làm cho hành khách cảm thấy hài lòng nhất có thể trên chuyến bay.
Những “chiêu đãi viên” của hãng hàng không Air Vietnam thời bấy giờ có đồng phục áo dài màu xanh lơ, đây được cho là biểu tượng của bầu trời, trên cổ áo còn có đính huy hiệu con rồng – là biểu tượng của Air Vietnam.
Nhiều người suy nghĩ rằng tên gọi “chiêu đãi viên” chỉ có ở miền Nam, nhưng thật ra ở miền Bắc cũng đã có hàng không dân dụng từ thập niên 1950 và cũng gọi những người phục vụ hành khách trên máy bay là “chiêu đãi viên”. Điều này được nhắc đến trong cuốn sách biên khảo “Hàng không dân dụng Việt Nam – Những chặng đường lịch sử”. Trong đó có nhắc đến 2 nữ “chiêu đãi viên hàng không” nổi tiếng thập niên 60 ở miền Bắc là Phi Phượng và Lê Kim Thu.
“Chiêu đãi viên” nổi tiếng nhất của Air VietNam thập niên 1960 là cô Đặng Tuyết Mai, tuy nhiên cô chỉ làm công việc này trong một khoảng thời gian ngắn vì sau đó cơ duyên cô gặp được ông Nguyễn Cao Kỳ và rồi trở thành “đệ nhị phu nhân” của VNCH.
Đặng Tuyết Mai
Năm 1970, đạo diễn Lê Mộng Hoàng và Mỹ Vân Film đã hợp tác với Đài Loan thực hiện cuốn phim mang tên “Từ Sài Gòn Đến Điện Biên Phủ”, trong đó nữ minh tinh Kiều Chinh vào vai một cô “chiêu đãi viên hàng không” với trang phục nổi bật, làm đẹp thêm hình ảnh của hãng hàng không Air Vietnam ngày ấy.
Những hình ảnh khác về “chiêu đãi viên hàng không” của Air Vietnam:
Thời xưa biên soạn