Bài hát “Năm cụm núi quê hương” là một bài đặc biệt khi nội dung chính nhắc đến là các thương binh trở về sau chiến tranh. Bài hát này được nhạc sĩ Minh Kỳ phổ nhạc dựa trên bài thơ cùng tên của tác giả Tường Linh. Cái tên Tường Linh còn được biết đến qua bản nhạc vàng bất hữu khác là Những Đóm Mắt Hỏa Châu.
Thi sĩ Tường Linh và bài thơ vàng
Thi sĩ Tường Linh sinh ngày 12/12/1931 tại huyện Quế Sơn thuộc tỉnh Quảng Nam. Từ năm 1954 Tường Linh ra sống ở Huế và Quảng Trị. Đến năm 1956 thì ông vào ở hẳn tại Sài Gòn mãi cho đến sau này. Hầu hết những bài thơ của ông đều có hình dáng quê hương Quảng Nam thương yêu của mình.
Một số đoạn thơ gây ấn tượng cực mạnh cho người đọc:
“Anh thương binh về thăm nguyên quán
Một bàn tay vĩnh viễn gửi sa trường
Anh trở lại với bàn tay còn lại
Vẫn vẫy chào Non Nước quê hương
Quê hương anh
Mây giăng đèo Ải
Chiều ấu thơ êm ả câu hò
Nước mấy nguồn sông hẹn về Cửa Đại
Ngũ Hành Sơn năm cụm núi xanh lơ.
Anh lớn lên giữa bài ca châu thổ
Những mùa thu ngọt trái nam trân
Biển xa lộng gió
Thuyền lưới đầy khoang cá trắng ngần
Mẹ thường kể anh nghe
Chuyện mẹ cùng cha
Ngày xưa đôi lứa
Trai lành, gái đảm thương nhau
Bến nước sông sâu
Nhịp cầu, giếng xóm
Cô gái mười lăm hái hoa bắt bướm
…
Anh nhìn núi Ngũ Hành năm cụm
Màu núi thêm xanh
Mất bàn tay, còn quê hương thắm thiết
Mỗi ngón tay dâng một cụm Ngũ Hành
…
Đời vẫn xanh và núi vẫn xanh.”
Năm cụm núi trong bài thơ chính là núi Ngũ Hành Sơn giáp ranh Đà Nẵng – Hội An ngày nay. Trong bài thơ, chúng ta dễ dàng bắt gặp những hình ảnh thân quen tại quê nhà của tác giả như áo lụa Duy Xuyên, địa danh Cửa Đại hay đèo Hải Vân, niềm tự hào của quê hương xứ Quảng. Đã có ai khi đọc đã thắc mắc về “trái nam trân” trong câu “những mùa thu ngọt trái nam trân” chưa nhỉ? Thật ra đó là tên gọi khác của trái bòn bon. Tại vùng Quế Sơn – quê của Tường Linh, là xứ sở nổi tiếng với quả bòn bon ngon ngọt mọng nước.
Thi sĩ Tường Linh gia nhập Việt Minh từ năm 1949 trong những năm kháng chiến chống Thực dân Pháp. Bài thơ Năm Cụm Núi Quê Hương được ông sáng tác vào năm 1954. Chính vì thế có nhiều suy đoán cho rằng người thương binh trong bài thơ là một chiến sĩ của quân Việt Minh. Bởi trong bài thơ có một câu là: “Mùa Thu quê hương bốc lửa”, mà câu thơ ứng với sự kiện mùa Thu Cách mạng tháng 8 năm 1945.
Bài hát “Năm cụm núi quê hương” và sự phổ nhạc tài tình của nhạc sĩ Minh Kỳ
Bài thơ này được nhạc sĩ Minh Kỳ phổ nhạc vào năm 1974. Nói cách khác thì Minh Kỳ đã viết bài nhạc sau 20 năm bài thơ ra đời. Chính vì khoảng cách quá xa như thế, ý nghĩa ban đầu của bài thơ đã có những sai lệch. Ai cũng hiểu “người thương binh” đã chuyển sang dành cho một hình tượng người lính khác. Dù là thương binh hay một người lính khỏe mạnh thì họ vẫn mãi là người con của quê hương, bảo vệ non sông bờ cõi khỏi tay giặc xâm lăng.
Bấm vào hình để nghe ca khúc Năm Cụm Núi Quê Hương do Hương Lan trình bày.
Nội dung ca khúc Năm Cụm Núi Quê Hương kể về một người con trai chỉ còn lại một bàn tay trở về quê hương là dãy Ngũ Hành Sơn. Đó là một vùng quê nghèo, thế nhưng tại đây anh đã có một tuổi thơ êm ả, lớn lên bởi giọng hò xứ Quảng. Nơi đây chất chứa biết bao kỷ niệm, xưa kia mẹ đã cùng cha là trai tài gái đảm thương nhau bằng một mối duyên nghèo. Họ cho nhau một đám cưới chỉ có vài buồng cau liếp trầu nhưng vẹn tình vẹn nghĩa.
Khi tuổi đã trưởng thành, cậu trai trẻ rời xa quê hương để ra đi theo tiếng gọi của non sông. Chiến tranh không buông tha cho bất kỳ ai, người con trai khỏe mạnh ngày nào trở về với bàn tay đã mất. Xót xa thay một kiếp người! Buồn thương hơn khi cảnh nhà thêm đau khi cha mẹ nay đã già yếu, tuổi ngả về chiều.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Phi Nhưng trình bày.
“Chiều nay có người thương binh
trở về thăm quê quán với một bàn tay còn lại
Quê hương anh mấy ải đèo xa
Chiều thơ êm ả câu hò
Ngũ Hành năm cụm núi xanh lơ
…
Đám cưới vài buồng cau liếp trầu.
…
Ôi năm cụm núi quê hương.”
Dù bàn tay đã mất nhưng anh chính là anh hùng của dân tộc, người con trai gan góc chống chọi mưa ʙoм bão đạи để bảo vệ non sông, bảo vệ Ngũ Hành Sơn thân yêu. Xương máu của anh đã hòa cùng màu xanh của biển, nước mắt của anh đã hóa đau thương thành sức mạnh.
https://www.youtube.com/watch?v=zBtJAdWTrzg
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Mạnh Đình trình bày.
Đoạn cuối bài hát khiến lòng người không khỏi xót xa cho người lính trẻ. Tay phải không còn, anh cố gắng viết thư cho người yêu bằng tay trái. Những nét chữ nguệch ngoạc thể hiện một tình yêu tha thiết của anh dành cho người con gái mình trân trọng. Anh nguyện che chở, bên cạnh em suốt đời, cùng nhau vẽ nên một tương lai tràn đầy hạnh phúc. Mong rằng tình ta sẽ như năm ngọn núi của quê hương, không xa không rời. Không ngôn từ nào có thể diễn tả nỗi xót xa khi đọc hai dòng thơ cuối, tình yêu của anh và em thật đẹp, vượt trên tình yêu nam nữ là tình yêu với quê hương đất nước cao cả, vẹn nguyên.
