Lễ Tứ Tuần Đại Khánh – Lễ mừng thọ 40 tuổi của vua Khải Định to lớn và tốn kém bậc nhất thời bấy giờ

Cách đây hơn 100 năm, vua Khải Định đã quy định lấy ngày vua Gia Long lên ngôi (2 tháng 5 âm lịch) là ngày đại lễ của đất nước, với tên gọi lễ Khánh niệm Hưng quốc.

Ở nước ta, đến đầu thế kỷ 20, triều đình nhà Nguyễn cũng lấy ngày sinh nhật của vua làm ngày đại lễ, được tổ chức với nghi thức long trọng nhất cùng với các lễ Tiết Nguyên đán, Tiết Đoan dương (ngày 5 tháng 5 âm lịch).

Sau khi vua Khải Định lên ngôi năm 1916, quần thần đã xin lấy ngày sinh của vua (ngày 1 tháng 9) làm tiết Vạn Thọ khánh tiết, lấy đó làm lệ thường hàng năm.

Tuy nhiên từ năm Khải Định thứ 3 (1918), triều Nguyễn bắt đầu tổ chức lễ kỷ niệm ngày chính thức thành lập triều đại, tương tự như lễ quốc khánh của các nước hiện nay.

Trong cuốn truyện Tuấn, chàng trai nước Việt, nhà văn Nguyễn Vỹ miêu tả lại lễ Quốc khánh đầu tiên tổ chức ở Quy Nhơn:

“Dần dần một tháng sau học trò cả trường mới biết rằng theo lệnh triều đình và tòa Khâm sứ Trung kỳ, lễ Tết mồng 5 tháng 5 âm lịch năm ấy sẽ bị bãi bỏ và thay thế bằng Lễ Quốc khánh ngày 2 tháng 5 An Nam, là ngày vua Gia Long đã toàn thắng Tây Sơn, lên ngôi Hoàng đế và sáng lập triều Nguyễn. Ðó là Lễ Quốc khánh đầu tiên của nước An Nam và được cử hành rất long trọng ở hai xứ Trung kỳ và Bắc kỳ”.

Mặc dù đã có lễ Khánh niệm Hưng quốc, nhưng sách báo sau này cho biết, trong thời vua Khải Định trị vì, ông đã tổ chức Lễ Tứ tuần đại khánh để mừng sinh nhật tuổi 40 của mình với quy mô to lớn và tốn kém bậc nhất, diễn ra trong suốt tháng 8 âm lịch năm 1925.

Ngày 29/9/1924, lễ chính thức bắt đầu lúc 8 giờ sáng trên sân Đại triều nghi và bên trong điện Thái Hòa, với sự tham dự của Toàn quyền Đông Dương và Khâm sứ Trung Kỳ, và các viên chức cao cấp khác (không có phụ nữ), tất cả đều mặc lễ phục. Sau diễn văn chào mừng của Toàn quyền và đáp từ của vua, phái đoàn Pháp đứng qua một bên, và lễ đại triều nghi bắt đầu theo nghi thức của triều đình. Dưới sự điều khiển của một quan Bộ Lễ, bá quan trên sân hướng về điện Thái Hòa long trọng lạy năm lạy và dâng “hạ biểu” chúc mừng. Lễ chính thức chấm dứt.

Sau đại triều nghi, vua thay triều phục và cùng Toàn quyền, Khâm sứ, và Thái tử Vĩnh Thụy ra cửa Ngọ Môn với đầy đủ nghi vệ long trọng để khai mạc cuộc triển lãm các lễ vật được dâng tặng tại khu “thể lâu” và “thể bằng” [các gian nhà triển lãm, gồm 8 cái nhà vuông và một nhà dài] dựng trước sân Ngọ Môn, dưới chân Kỳ đài. Nơi đây, đám đông quan lại, thương gia, kỹ nghệ gia, nhà báo, đến từ khắp mọi miền của Đông Dương, chưa kể dân chúng kinh đô, đang nô nức chực chờ từ sáng sớm để được xem cảnh tượng ít có này tại kinh đô. Người Pháp gọi đạy là cuộc triển lãm nghệ thuật vì tất cả những gì khéo nhất, đẹp nhất, nghệ thuật nhất của đất nước được dịp phô bày . . .