Hàn Châu là tác giả của nhiều ca khúc nổi tiếng: Về quê ngoại, Cây cầu dừa, Lạy phật Quan Âm… Khi trao đổi về âm nhạc, nhạc sĩ không ưa cách nói quanh co mà thường thẳng thắn đưa ra quan điểm của mình.
– Vì sao ca sĩ trẻ ở trong nước hát bolero khá nhiều nhưng lại không xuất hiện ngôi sao ghi dấu ấn, theo ông?
Nhạc sĩ Hàn Châu: (Cười) Những người trẻ hôm nay đi theo nhạc trẻ chứ đâu có đi theo nhạc “có tuổi” mà ghi được dấu ấn? Họ hát cũng chỉ là hát vậy thôi, chứ không diễn cảm đạt yêu cầu.
– Ông muốn nói nhiều ca sỹ trẻ hát bolero theo trào lưu?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Họ cũng muốn “chơi” bolero, cũng “trả bài” được nhưng hồn phách không có, ngân nga kém.
– Để trình bày một ca khúc bolero thành công cần những yếu tố nào, theo nhạc sỹ?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Thứ nhất, anh phải thả hồn vào bài hát. Thứ nhì, anh phải biết ngân nga một cách mềm mỏng. Rồi anh phải nhả cái lời cho đúng. Bắc ra Bắc. Nam ra Nam. Có nhiều người hát ba hồi giọng Bắc, lại thình lình cài cắm thêm chút giọng Nam. Nhưng cái dở nhất vẫn là nhiều ca sĩ trẻ hiện nay không ngân được.
– Vì sao các ca sĩ trẻ không ngân nga, luyến láy tốt, theo ông?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Vì ca sỹ trẻ hiện nay không dành nhiều thời gian tập bài. Họ thấy người ta hát vậy thì hát theo. Song thực tế ca sỹ lớp trước ngân nga, luyến láy ngọt ngào. Lớp trẻ hát theo vui vui vậy thôi, kỹ thuật không có.
– Nhạc sĩ đánh giá thế nào về Lệ Quyên, nữ ca sỹ được cho là đã làm mới nhạc bolero?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Cô ấy đã trở thành một hiện tượng. Một ca sĩ đi từ nhạc trẻ qua bolero cũng là một điều gây chú ý.
– Với nhạc sĩ Hàn Châu, ưu điểm của Lệ Quyên khi hát bolero?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Cô ấy hát lạ nên thu hút và thành hiện tượng. Nhưng giá như cô ấy luyện ngân cho tròn, cho mềm mại, luyến ngọt hơn, không bị gãy thì sẽ còn thành công hơn nữa.
– Thế hệ ca sĩ sau 75 hát bolero, theo nhạc sĩ, có những gương mặt nào đáng kể?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Ca sĩ trẻ ở trong nước thì nhiều người chưa đạt. Còn hải ngoại thì Như Quỳnh và một số ca sĩ khác hát cũng tốt.
– Bolero có mùi “sến” không, theo ông?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Người ta bảo bolero là “sến” chẳng qua là nói theo kiểu miệt thị lẫn nhau. Nhạc sĩ viết dòng này miệt thị nhạc sỹ viết dòng kia. Theo tôi, không có nhạc nào “sến” cả. Âm nhạc được cấu trúc trên 7 nốt: Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si. Sao nói nhạc này “sến”, nhạc kia không “sến”?
– Bài “Hạ thương” của Hàn Châu được khá nhiều ca sĩ lựa chọn thể hiện. Ông “chấm” ca sĩ nào?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Hương Lan cũng hát. Ngọc Sơn cũng hát… Ai cũng có điểm mạnh riêng. Nhưng tôi chọn Như Quỳnh. Tôi nghe Như Quỳnh hát, tôi thích.
– “Thành phố sau lưng” là một ca khúc nổi tiếng của ông từ trước 75, bây giờ có còn được nhiều ca sĩ trẻ lựa chọn?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Tôi không theo dõi. Thời kỳ dịch thế này, cả ngày tôi xem ti vi, rồi phổ mấy bài thơ của một số tác giả cho vui, thế thôi.
– “Lạy Phật Quan Âm” cũng là một ca khúc “ăn khách” của ông. Tại sao ông sáng tác thành công ca khúc có màu sắc Phật giáo?
Nhạc sĩ Hàn Châu: Người ta đặt bài tôi viết, đưa tài liệu cho tôi tham khảo. Tôi viết mấy ca khúc liền, không chỉ “Lạy Phật Quan Âm” đâu.
Nhạc sĩ Hàn Châu
Nhạc sĩ Hàn Châu nổi tiếng với dòng nhạc quê hương, trữ tình, ông được khán thính giả biết đến qua những ca khúc: Cây Cầu Dừa, Thành Phố Sau Lưng, Về Quê Ngoại, Tội Tình, Những Đóm Mắt Hỏa Châu, Người Giàu Cũng Khóc, Hạ Thương, Cánh Cò Và Dòng Sông... Đề tài âm nhạc của nhạc sĩ Hàn Châu khá đa dạng, ông viết đa số là về người lính, tình yêu quê hương, đất nước hoặc những câu chuyện tình yêu buồn, sầu thương và đầy dang dở.
Hàn Châu tên thật là Lê Đình Nam, ông sinh ngày 1 tháng 1 năm 1947 tại Bồng Sơn, Hoài Nhơn, Bình Định. Hàn Châu được sinh ra trong một gia đình có 5 anh chị em. Chị cả của ông là Lê Thị Hương – vợ của nhạc sĩ Thanh Sơn.
Năm 14 tuổi, Hàn Châu vào Sài Gòn sinh sống cùng gia đình của chị gái và anh rể – vợ chồng nhạc sĩ Thanh Sơn. Hàn Châu từ nhỏ đã rất mê nhạc, cho nên thấy cây đàn guitar của anh rể được treo trên vách, ông muốn lấy xuống để đánh nhưng sợ anh rể mắng nên đành phải đứng đánh để nếu anh rể có về còn dễ “phi tang” chứng cứ kịp thời. Cũng chính nhờ tập đứng chơi đàn như vậy mà một thời gian sau Hàn Châu đã chơi được đàn guitar và chơi rất hay. Ngoài ra ông còn tự học để sáng tác ca khúc.
Năm 1966 nhạc sĩ Hoàng Trang sáng tác ca khúc “Ngỏ Hồn Qua Đêm” rồi ký bút danh là Triết Giang và Hàn Châu cho bài hát này. Đây là lần đầu tiên bút danh Hàn Châu của Lê Đình Nam xuất hiện với công chúng, được nhạc sĩ Hoàng Trang đặt cho ông. “Ngỏ Hồn Qua Đêm” được ký với 2 bút danh nên có lẽ vì vậy mà lâu nay nhiều người vẫn nhầm tưởng là bài hát này được 2 nhạc sĩ Hoàng Trang và Hàn Châu viết chung. Về phía gia đình của nhạc sĩ Hoàng Trang cũng đã cho biết bài hát này chỉ do một mình nhạc sĩ Hoàng Trang viết và ông muốn giúp đỡ người bạn Lê Đình Nam chưa có tên tuổi của mình nên đã để thêm tên Hàn Châu vào.
Bài “Ngỏ Hồn Qua Đêm” được hãng Vô Tuyến lăng xê và trở nên rất nổi tiếng, nhanh chóng được khán thính giả đón nhận qua tiếng hát của ca sĩ Hoàng Oanh với những ý nhạc mới mẻ cùng điệu bolero dễ đi vào lòng người.
Một trong những sáng tác đã đưa tên tuổi của nhạc sĩ Hàn Châu đến gần với công chúng hơn đó là ca khúc “Những Đóm Mắt Hỏa Châu”, đây được xem là một trong những nhạc phẩm đầu tiên trong sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ Hàn Châu và được công chúng yêu thích nhất. Nhạc sĩ Hàn Châu có để đề tựa “Mượn tựa một bài thơ của thi sĩ Tường Linh trong tờ nhạc bài hát Những Đóm Mắt Hỏa Châu phát hành trước năm 1975”.
Về hoàn cảnh sáng tác của ca khúc này, nhạc sĩ Hàn Châu cho biết vào năm 1968, khi ông vừa tròn 21 tuổi để đi vào quân ngũ. Thời điểm đó ở vùng ngoại ô Sài Gòn, ông nhìn về phía Củ Chi, Hóc Môn thường có những đèn hỏa châu sáng tỏa trong đêm tối. Một hôm, có một bài thơ mang tên Những Đóm Mắt Hỏa Châu của thi sĩ Tường Linh được giải nhất trong giải thi thơ của đài phát thanh. Nhạc sĩ Hàn Châu đã mượn tựa đề đó để viết thành bài hát mà sau đó đã trở thành ca khúc bất hủ, ông cho biết mình chỉ nghe tựa thôi chứ không nhớ bài thơ nội dung thế nào nhưng ông đã cảm tác mà viết nên một câu chuyện tình đẹp thời chiến. Ca sĩ Hoàng Oanh là người đầu tiên đã thu âm ca khúc “Những Đóm Mắt Hỏa Châu” trước năm 1975 trong đĩa nhựa, sau đó được ca sĩ Phương Dung và Băng Châu hát lại trong băng cối và cũng được mọi người đón nhận nồng nhiệt.
Có thể nói những nhạc phẩm đầu tay của nhạc sĩ Hàn Châu đa số đều là nhạc về người lính như: Những Đóm Mắt Hỏa Châu, Thành Phố Sau Lưng, Ngày Mai Tôi Về, Tình Người Đầu Non, Lời Trần Tình, Viết Trên Cao,….
Bấm vào hình để nghe ca khúc Thành Phố Sau Lưng do Giang Tử trình bày.
Sau đó, nhạc sĩ Hàn Châu sáng tác đa dạng về mặt thể loại hơn với những câu từ sâu sắc. Ông hay đưa những âm hưởng dân ca, ca dao vào trong ca khúc của mình, cùng với đó là những hình ảnh bình dị thường thấy như: Cánh Cò, Cây Cầu Dừa, Cánh Bèo,… Ngay cả tên ca khúc ông cũng đặt tựa một cách đơn giản và dễ nhớ nhất nhưng lại tạo được ấn tượng khó quên với mọi người như: Cây Cầu Dừa, Về Quê Ngoại, Mực Tím Mồng Tơi, Đi Cày,… Những ca khúc của nhạc sĩ Hàn Châu dễ đi vào lòng người cũng bởi những cảm xúc thật với những hình ảnh đẹp và gần gũi. Ông từng tâm sự: “Tâm hồn người Việt Nam chúng ta rất dễ cảm thụ những gì hầu như đã trở thành “quốc hồn, quốc túy” như câu ru hời của mẹ, bến nước, cây đa, lũy tre, ruộng lúa, cánh cò, đàn trâu…. Còn dân ca là cả một kho tàng vô tận để người nhạc sĩ dựa vào đó mà khai thác, mà phát triển”. (Theo Nguyễn Kim Tuấn)
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Những Đóm Mắt Hỏa Châu – Hoàng Oanh & Trung Chỉnh trình bày.
Sau sự kiện lịch sử năm 1975, nhạc sĩ Hàn Châu ngưng sáng tác một thời gian đến năm 1980 mới bắt đầu sáng tác lại với ca khúc: “Tình Nhỏ Mau Quên”, “Tội Tình”, “Mèo Hoang”, “Tình Gần Tình Xa”, “Lời Nhớ Lời Thương”, “Dòng Sông Và Nỗi Nhớ”, “Xa Nhau Ngậm Ngùi””…
Tháng 7 năm 2019, Hàn Châu đảm nhận vai trò giám khảo trong chương trình “Hãy Hát Tôi Nghe” tại đây ông cũng đã chia sẻ thẳng thắn về quan điểm sáng tác như sau: “Nhạc sĩ có nhiều trường phái, người thích viết nhạc mang âm hưởng dân ca quê hương, người thì thích viết nhạc mang âm hưởng của các nước bên ngoài nên hai vấn đề này đụng chạm nhau lắm. Người thì cho rằng dòng nhạc rẻ tiền, người thì nói dòng nhạc kia sang hơn. Chúng ta không nên dòm ngó, chê bai dòng nhạc nào cả, cái đó quần chúng thích nghe gì thì họ nghe. Âm nhạc đều được viết trên 7 nốt chính, không có gì là khác cả”.
Và cho đến ngày nay, dù đã bước qua tuổi 70 nhưng nhạc sĩ Hàn Châu vẫn rất say mê sáng tác cũng như viết bài nghiên cứu về các thể loại âm nhạc. Những bài viết của ông về dòng nhạc Bolero rất có giá trị vì cách nhìn nhận, đánh giá của ông đúng thực tế về dòng nhạc này và cũng bởi vì chính ông cũng là một nhạc sĩ thuộc hàng đỉnh cao với nhiều ca khúc Bolero nổi tiếng.
Ca sĩ Giang Tử, không phải Duy Khánh