“Dân tộc ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta…”, không chỉ đơn thuần là một câu nói, vâng theo lời dạy mà tinh thần yêu nước còn được lan tỏa mạnh mẽ trong lòng người bằng âm nhạc. Không chỉ những khúc ca tiền chiến, mà ở thời nào cũng sáng rực lên những khúc hát thể hiện lòng yêu nước trong sáng và nồng nàn. Nếu Phạm Tuyên có ca khúc “Màu cờ tôi yêu” sáng tác năm 1979, hay nhạc sĩ Trương Quốc Khánh có ca khúc “Tự nguyện” được sáng tác năm 1968. Thì trở về quá khứ một chút có nhạc khúc “Đường lên non” của nhạc sĩ Xuân Tiên với những câu từ ngợi ca quê hương và tinh thần yêu nước được trải dài cả bài hát. Nhạc sĩ Xuân Tiên là một trong những cái tên gạo cội với nhiều đóng góp tích cực trong nền tân nhạc Việt Nam giai đoạn 1954 – 1975.
Nhạc sĩ Xuân Tiên tuy sáng tác không nhiều và ông xem việc sáng tác chỉ là phụ, là đam mê nên không viết nhiều mà mỗi bài viết ra lại có giá trị vô cùng và được công chúng yêu thích không thôi. Điển hình như các ca khúc: “Khúc hát ân tình”, “Duyên tình”, “Về dưới mái nhà”,…Sẽ không ngoa nếu gọi nhạc sĩ Xuân Tiên là một người tài năng, bởi ngoài kỹ năng sáng tác thần sầu, ông còn có thể chơi tốt 25 loại nhạc cụ của cả phương Đông và phương Tây. Bên cạnh đó, còn có cả những nhạc cụ cổ truyền dân tộc. Nhạc sĩ Xuân tiên bắt đầu sáng tác từ trước những năm 1945 nên những ca khúc của ông thường được xếp vào dòng nhạc tiền chiến nhưng không máu me hay u uất như những nhạc khúc khác, mà được thay vào đó là âm hương lạc quan yêu đời, những ngôn từ ngợi ca nét đẹp của quê hương và tinh thần dân tộc sâu sắc.
Trong kho tàng âm nhạc của nhạc sĩ Xuân Tiên có rất nhiều nhạc khúc bất hủ với giá trị và ý nghĩa sâu sắc, trong đó đáng nhắc đến là ca khúc “Đường lên non”. Ca khúc không theo bất kỳ lối mòn nội dung nào, mà tinh thần yêu nước, yêu dân tộc, ý chí quyết chiến quyết thắng được dàn trải toàn bài. Nó như một bản hùng ca mang tính toàn dân, không sử dụng những ngôn từ hào hùng nhưng hình ảnh non sông được miêu tả trong ca khúc lại vô cùng oai nghiêm, làm cho người nghe như được tiếp thêm sinh khí, vững tin vào khả năng đánh đuổi giặc ra khỏi bờ cõi của ta.
“Đường lên non thì cao
Tình yêu nước nung nấu
Giọt sương bay hạt châu
Dòng sông in ngàn sao
Lấy trời làm màn
Đất rừng làm giường
Thay đèn bằng màu ánh trăng…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Trường Hải trình bày.
Mở đầu cho ca khúc là lời yêu nước được cất cao với tông giọng hào hùng, “đường lên non thì cao” nhưng tình yêu nước đã được nung nấu trong tâm từ rất lâu rồi thì còn ngại ngùng gì non cao mà không góp chút sức để đứng lên bảo vệ quê hương. Những giọt sương mai đọng lại trên lá như những hạt ngọc châu quý giá vô ngần, những dòng sông cứ lặng lẽ mà vươn mình đón từng đợt sao sáng chiếu rọi làm bừng cả bầu trời đêm lung linh và huyền ảo. Cũng chính dòng sông ấy đã lấy trời làm tấm màn che ủ ấm, lấy mặt đất làm giường mà say giấc nồng đêm đêm, không có ánh đèn đường rực sáng chỉ có ánh trăng vàng đêm đêm vươn lên cao mà bầu bạn. Quê hương mình tươi đẹp như thế đó, lộng lẫy và oai hùng như thế, tại sao lại không chung tay mà gìn giữ nền hòa bình này, để cảnh vật nơi đây luôn đẹp, luôn rạng ngời!
“….Nhìn sông ngân mộng say
Nhìn con suối êm ái
Đời Ngưu Lang là đây
Đường ta đi là đây
Gió ngàn là hồn
Suối rừng là nguồn
Ta hòa nhịp đời ngàn phương….”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Tuấn Vũ trình bày.
Hãy nhìn đi! Những sông ngân đang giữ mình im lặng mà say giấc mộng dài, những con suối lúc nào cũng róc rách bên tai như trò chuyện tâm tình, như cất lên khúc hòa tấu thiên nhiên vang rền trong khung cảnh yên bình một bản giao hưởng nhẹ nhàng và tình cảm.
Đường ta đi không được rải hoa, trải thảm, chỉ có con đường trần tục như chàng Ngưu Lang xưa mạnh dạn trộm váy áo của nàng tiên xinh đẹp để rước được người vợ hiền. Ta không cần đường bằng phẳng vẫn có thể vinh quang mà mang thanh bình về cho mảnh đất hình chữ S thân yêu. “Gió ngàn là hồn, suối rừng là nguồn”, thiên nhiên chính là động lực lớn nhất và ta phải giữ vững lòng tin để “hòa nhịp đời ngàn phương”….
“…..Ta yêu nước ta
Ta yêu nước ta
Ta yêu muôn đóa hoa
Ta đây vui trong tiếng ca
Vang lên bao câu hát thiết tha
Với những tiếng hát hòa điệu nhịp nhàng
Khi ban mai đi và nhiều chiều tà
Vui nguồn vui cùng vui là vui . . .”
https://www.youtube.com/watch?v=v5vh5-bGxX0
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Duy Quang trình bày.
“Ta yêu nước ta”, câu hát được nhấn mạnh nhiều lần, không đơn thuần là ở ca từ mà còn là ý nghĩa. Xuân Tiên mang toàn bộ tình yêu quê hương, yêu bờ cõi của mình vào bài hát với mong muốn lan truyền tinh thần này đến tất cả mọi người, góp sức mà dựng xây quê hương,sắc màu tươi mới, giữ cho những nụ cười và khúc hát được ngân vang khắp nơi, giữ cho người dân nơi đây được ấm no và hạnh phúc muôn đời. Sẽ không còn chiến tranh hay đau khổ, chỉ còn những “tiếng hát hòa điệu nhịp nhàng”; không còn bóng đêm ngập tràn trong lửa đạn, chỉ còn ban mai tươi sáng và bóng chiều tà yên bình những lúc hoàng hôn lên; tất cả những đớn đau sẽ bị đẩy lùi, đất nước ta chỉ còn “vui nguồn vui cùng vui là vui”…
“…..Đường lên non thì cao
Tình yêu nước nung nấu
Đường ta đi vừa qua
Đường ta đi còn xa
Nước nhà tình nhà
Thắm tình đậm đà
Núi rừng hòa cùng lời ca”
Một lần nữa khẳng định ý chí chiến đấu là tinh thần tự lực tự cường của toàn dân tộc, đường đến chiến thắng tuy còn xa nhưng với tình yêu nước được nung nấu từ muôn đời sẽ là con dao cắt đứt mọi vật cản đường của dân ta. Đoạn đường mà đất nước đã đi qua, tuy vẫn còn xa nhưng tình yêu nước rất đậm đà thì lo ngại gì mà nước non không thể chung một lời ca, lo ngại gì đất nước ta không có ngày thanh bình.
“Đường lên non” của nhạc sĩ Xuân Tiên như một lời khẳng định về tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm chiến thắng giặc ngoại xâm, đẩy lùi những khổ đau trong dân tộc để tiến đến một đất nước mạnh mẽ, sánh ngang với cường quốc năm châu, dân ta sẽ được no ấm và hạnh phúc bền lâu.
Lời bài hát Đường Lên Non – Xuân Tiên
Đường lên non thì cao
Tình yêu nước nung nấu
Giọt sương bay hạt châu
Dòng sông in ngàn sao
Lấy trời làm màn
Đất rừng làm giường
Thay đèn bằng màu ánh trăng
Nhìn sông ngân mộng say
Nhìn con suối êm ái
Đời Ngưu Lang là đây
Đường ta đi là đây
Gió ngàn là hồn
Suối rừng là nguồn
Ta hòa nhịp đời ngàn phương
Ta yêu nước ta
(Ta yêu nước ta) (âm vang)
Ta . . . yêu muôn đóa hoa
(Ta . . . yêu muôn đóa hoa)
Ta đây vui trong tiếng . . . ca
(Ta đây vui trong tiếng . . . ca)
Vang lên bao câu hát thiết tha
(Vang lên bao câu hát thiết tha)
Với những tiếng hát . . . hòa điệu nhịp nhàng
(Với những tiếng hát . . . hòa điệu nhịp nhàng)
Khi ban mai đi . . . và nhiều chiều tà
(Khi ban mai đi . . . và nhiều chiều tà)
Vui . . . nguồn vui . . . cùng vui . . . là vui . . .
Đường lên non thì cao
Tình yêu nước nung nấu
Đường ta đi vừa qua
Đường ta đi còn xa
Nước nhà tình nhà
Thắm tình đậm đà
Núi rừng hòa cùng lời ca