Khi ngược dòng thời gian tìm lại những giai phẩm xuân trước năm 1975, bỗng tôi nhận ra một bài thơ “độc” – bài thơ mang tên “Nói với em lớp sáu”. Bài thơ được đăng trên một tạp chí uy tín ở Nam Việt Nam thời ấy là tờ Bách Khoa .
Tôi gọi là thơ “độc” vì đây không phải là tác phẩm của một thi nhân thi sĩ nào, không phải của một nhân vật nào trong các giới văn học, chính trị, tôn giáo, triết học ..v.. v … Đây là một trường hợp đặc biệt : trường hợp bài thơ duy nhất, có thể là đầu tiên ? của một thiếu nữ chưa hề có tên tuổi gì trên văn đàn : một nữ sinh trung học .
Vào tháng 2 năm 1975, bộ Giáo dục tổ chức một cuộc thi văn chương giữa các trường trung học trong nước. Giai phẩm Xuân của trường trung học Gia Long (Sài Gòn) được trao giải nhất, Giai phẩm trường Bùi Thị Xuân (Đà Lạt) được giải nhì. Trong giai phẩm Bùi Thị Xuân ban giám khảo gặp một bài thơ lạ lùng : “Nói Với Em Lớp Sáu”, của Trần Bích Tiên. Cùng năm ấy, giáo sư Trần Vấn Lệ, đặc trách tờ Đặc san xuân của trường đã chọn bài thơ này đăng lên báo với bút danh Trần Bích Tiên. Sau đó nhà văn Võ Phiến đã giới thiệu trên tờ Bách khoa, rồi sau đó trên nhật báo Chính luận.
Bài thơ viết bằng 7 chữ có 9 đoạn, mỗi đoạn gồm 4 câu thơ. Ấy vậy mà chỉ vỏn vẹn 36 câu đã kể lại cuộc gặp gỡ tình cờ của tác giả và đàn em lớp sáu vào một buổi chiều ngoài phố.
Này em lớp sáu này em nhỏ
Gặp em rồi không quên em đâu
Chiều nay hai đứa về qua phố
Rất tự nhiên mà mình quen nhau
Em chạy tung tăng không mắc cỡ
Chị thì bước bước chậm theo sau
Tuổi mười hai chị xa xôi quá
Chị gọi em chờ, em chạy mau
Này em lớp sáu này em nhỏ
Em hãy dừng chân một chút lâu
Chị vuốt tóc em rồi chị nhớ
Tóc em thơm ngát mùi hương cau
Hương cau vườn chị xa như tuổi
Ba má chị nằm dưới mộ sâu
Vườn cũ nhà xưa tàn với lửa
Chị đi về hai buổi âm u
Gặp em ngoài phố mình như bạn
Thơ mộng trong bàn tay nắm nhau
Chị ngắt cho em bông cúc nhỏ
Em cười cái miệng mới xinh sao
Ngày xưa chị cũng như em chứ
Cũng rất ngây thơ rất ngọt ngào
Chị nhớ mỗi chiều tan học sớm
Bạn bè đuổi bướm thật xôn xao
Những con bướm lượn trên bờ cỏ
Chị cũng như em đuổi bắt mau
Bây giờ bướm biệt trên đường phố
Chị đuổi sương mù chơi chiêm bao
Này em lớp sáu này em nhỏ
“Gặp em rồi muôn thuở không quên”
Trời ơi, câu đó ngày hôm trước
Ai rót vào hồn chị hỡi em?
Sách trên tay chị nghe chừng nặng
Sao cặp em đầy vẫn nhẹ tênh
Thôi nhé em về con phố dưới
Giữ hoài cho chị tuổi hoa niên
Cô học sinh lớp Sáu tung tăng chạy trước, tác giả Trần Bích Tiên đi sau. Tác giả nhìn cô rồi nhớ lại tuổi thơ trong lửa đạn của mình. Cha mẹ đã khuất, nhà cửa tan nát vì binh lửa, và người từng rót vào hồn tác giả những lời hạnh phúc ngày nào cũng không còn nữa. Tác giả muốn người bạn nhỏ mới quen cứ hồn nhiên, vô tư đuổi hoa bắt bướm như trong buổi chiều hai người quen nhau vì chính tác giả đã đánh mất cái thời hoa niên đẹp đẽ đó.
Đã hơn 40 năm kể từ ngày bài thơ ấy ra đời, những cô cậu học trò lớp sáu ấy giờ cũng đã là những người ngoài 50, đi qua nửa cuộc đời. Nhưng cảm xúc khi chúng ta tìm về và đọc lại những dòng thơ ấy thì vẫn vẹn nguyên như ngày nào. Không biết người tác giả ấy còn viết không? Thơ của cô có còn đượm buồn như vậy nữa không? Nhưng vẫn cảm ơn cô, người đã lưu giữ lại những ký học trò ngày ấy trong những vần thơ.
Mời bạn đọc cùng nhìn lại những hình ảnh học trò xưa của một niềm thương nhớ Sài Gòn:
